Từ ngày 24 - 28/12/2025, tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát xảy ra tình trạng kẹt xe, ùn ứ hàng hóa vào giờ cao điểm từ khoảng 10 giờ đến khoảng 16 giờ hàng ngày. Trên tuyến Quốc lộ 22B cũng như tại khu vực tập kết hàng hóa, hàng chục xe tải, xe container, xe công nông chở mía, sắn, cao su… chen chúc, chờ đến lượt làm thủ tục bốc dỡ, sang tải. Nhiều lái xe cho biết, do gần đây lượng hàng nông sản dồn về cửa khẩu tăng mạnh, nên việc chờ đợi để đến lượt vào bãi sang tải kéo dài hơn.
Điểm tập kết kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát.
Nhiều thương lái cho rằng điểm nghẽn lớn nhất hiện nay nằm ở hạ tầng kho bãi. Khu vực cửa khẩu chỉ có một kho ngoại quan đủ điều kiện pháp lý, dẫn tới tình trạng phụ thuộc vào đơn vị khai thác, hạn chế khả năng lựa chọn của doanh nghiệp và thương lái, do đó tình trạng ùn ứ hàng hóa là điều khó tránh khỏi. Không chỉ thương lái, người dân sinh sống dọc các trục đường dẫn vào cửa khẩu cũng chịu nhiều hệ lụy từ tình trạng ùn ứ kéo dài. Anh Trần Văn Ân ( ngụ xã Tân Lập, tỉnh Tây Ninh) cho biết, giao thông khu vực gần cửa khẩu Xa Mát thường xuyên rơi vào cảnh quá tải, đi lại rất khó khăn. Nhiều thời điểm xe đậu kín hai bên đường, thậm chí tràn xuống lòng đường, khiến người dân lưu thông bằng xe máy phải len lỏi, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Hiện tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát hiện chỉ có một địa điểm tập kết kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, với diện tích 45.460 m2, do Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Đồng Phước Tây Ninh quản lý, được Tổng cục Hải quan công nhận theo Quyết định số 2095/QĐ-TCHQ ngày 6/9/2024.
Phương tiện ùn ứ trước bãi tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu gần Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát giờ cao điểm.
Ông Phạm Văn Đông, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Thành Đông (ấp 3, xã Tân Biên, tỉnh Tây Ninh) cho rằng, tình trạng ùn ứ kéo dài tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát đang trở thành “điểm nghẽn” lớn đối với hoạt động thu mua, xuất nhập khẩu nông sản của nhiều doanh nghiệp. Hiện cửa khẩu chỉ có một địa điểm tập kết kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu là khá hạn chế, trong khi lượng hàng hóa xuất nhập giữa Việt Nam và Campuchia tăng mạnh vào mùa cao điểm.
Theo ông Đông, năng lực tiếp nhận hạn chế khiến sản lượng hàng qua cửa khẩu không đáp ứng nhu cầu thu mua thực tế của doanh nghiệp, dẫn đến cạnh tranh gay gắt, phát sinh chi phí và làm giảm hiệu quả sản xuất – kinh doanh.
Theo báo cáo, tại Cửa khẩu Quốc tế Xa Mát, trong tháng 11/2025, tổng số tờ khai làm thủ tục đạt 651 tờ, với kim ngạch hơn 60,88 triệu USD; số lượt phương tiện xuất nhập cảnh đạt 2.410 lượt. Sang tháng 12/2025 (tính đến ngày 25/12), các chỉ số này tiếp tục tăng mạnh, với 891 tờ khai, kim ngạch đạt trên 64,35 triệu USD và gần 4.000 lượt phương tiện qua cửa khẩu. Trước tình hình đó, lực lượng Hải quan tại cửa khẩu đã và đang phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp kinh doanh bến bãi, cơ quan kiểm dịch và các lực lượng chức năng để điều tiết phương tiện. Đồng thời, kiến nghị tăng cường phối hợp với phía Campuchia để tăng thời gian, giãn tiến độ phương tiện qua cửa khẩu nhằm tránh dồn ứ vào một khung giờ.
Xe chờ sang tải kéo dài, gây áp lực giao thông khu vực Cửa khẩu quốc tế Xa Mát (Tây Ninh).
Từ thực tế trên, UBND tỉnh Tây Ninh cũng đã có Công văn số 3396/UBND-KT, ngày 27/8/2025, gửi Bộ Tài chính và Cục Hải quan. Theo đó, tỉnh thống nhất chủ trương tiếp tục gia hạn hoạt động của địa điểm tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hóa tạm thời, cho đến khi quy hoạch mới Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát được phê duyệt. Theo UBND tỉnh, việc gia hạn này để giảm ách tắc hàng hóa tại cửa khẩu, tránh độc quyền về giá dịch vụ bến bãi, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu làm đúng thủ tục hải quan theo quy định. Khi quy hoạch chung Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát và các Quy hoạch phân khu của Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát được phê duyệt các điểm tập kết mới đủ điều kiện đi vào hoạt động, các địa điểm tạm thời sẽ được rà soát, xử lý theo đúng quy định pháp luật.
Việc giải tỏa áp lực hạ tầng kho bãi cho các cửa khẩu Tây Ninh không chỉ là nhu cầu trước mắt mà còn là nhiệm vụ chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế biên giới. Khi hạ tầng được đầu tư đồng bộ, hiện đại, hoạt động xuất nhập khẩu sẽ thông suốt hơn, doanh nghiệp yên tâm mở rộng sản xuất, kinh doanh, qua đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững cho địa phương trong thời gian tới.
Kiều Tuấn